ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 18، شماره 3، خرداد 1404 ، شماره پی در پی 109

تحلیل مؤلفه های ارتباطات غیر کلامی در شعر فروغ

صفحه (1 - 35)
ایرج محمودزاده ، لیدا نامدار (نویسنده مسئول)، جواد طاهری ، غلامرضا حیدری
تاریخ دریافت مقاله : شهریور 1403
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : آذر 1403

چکیده

زمینه و هدف: ارتباطات غیرکلامی بر رفتارهایی اطلاق میشود که در آن، فرد بی‌هیچ سخنی، قادر به برقراری ارتباط و انتقال پیام به دیگران باشد. ارتباط غیرکلامی توان انتقال مفاهیمی دارد که خود زبان قدرت انتقال آنها را ندارد و این، همان جایی است که ارتباط غیر کلامی یا زبان بدن بر صوت و سخن و کلام مقدم میشود. از آنجا که ارتباطات غیرکلامی به دلیل نیمه‎‌آگاهانه بودن آن، زبانی صادقتر است پژوهش پیش رو با هدف تأکید بر نقش مهم مؤلفه های ارتباطات غیر کلامی در کیفیت انتقال و القای عواطف، اندیشه ها، نیات و درونیات شاعر، میکوشد به لایه های عمیقتری از ذهن و ناخوداگاه شاعر دست یافته، شیوه تازه تری از تحلیل متون ارائه نماید.

روشها: پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و به شیوه استقرایی، انجام شده است. شیوه گرداوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانه ای بوده است.

یافته ها: ارتباط کلامی نزد شخص همان ارتباط زبانی و تکلم است که حیطه نوشتار و گفتار را دربرمی‌گیرد؛ اما ارتباطات غیرکلامی، دامنه گسترده ‌تری داشته، انواع نشانه ها و نمادهایی که توسط حالات و حرکتهای اندامها، تماس بدنی، لوازم، عوامل محیطی، فضا، پیرازبان، و سکوت متجلی شده، تمام نشانه های دیداری و شنیداری را در بر‌گرفته، نقش قابل ملاحظه ای در برقراری ارتباط، پیام‌رسانی و تاثیرگذاری بر روی مخاطب دارد. از آنجاکه شعر هم تنها اشارات زبانی نیست و تا حد زیادی با ارتباطات غیرکلامی و نشانه های آن ارتباط دارد بررسی مؤلفه های ارتباطات غیرکلامی قابلیت قابل ملاحظه ای در رمزگشایی اشعار و درک و دریافت تازه تری از آنها به دست خواهد داد.

نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان میدهد اولا فروغ با به کارگیری ارتباطات غیرکلامی و پیوند آن با صوت و سخن، بر رسایی بیشتر معنا در فضای سروده های خود افزوده و زبان بدن هم به صورت آگاهانه و هم ناخوداگاه نقش مؤثری در القای احساسات و اندیشه های او داشته است. ثانیا فروغ برای بیان عواطف و احساسات بیشتر از چشم و کنشهای دیداری بهره برده است.

کلمات کلیدی
ارتباطات غیرکلامی , زبان بدن , شعر , فروغ فرخزاد

• آرژیل، مایکل(1378) روان‌شناسی ارتباطات و حرکات بدن، ترجمه مرجان فرجی، تهران: مهتاب.
• بریسیج، جوزف (1382)؛ زبان تن، ترجمه باقر ثنایی و فرشاد بهاری، تهران: نشر بعثت.
• برکو، ری ام و دیگران (1386) مدیریت ارتباطات، ترجمه سیدمحمد اعرابی و داود ایزدی، تهران: پژوهش ملی فرهنگی.
• بیدارمغز، علی محمد (1392) ارتباطات غیرکلامی، تهران: کارگزار روابط عمومی.
• پیز، آلن (1384) زبان بدن، ترجمه زهرا حسینیان، مشهد: ترانه.
• جیمز، جودی (1377) کلام جسم، ترجمه آرین ابوک، تهران: نسل نواندیش.
• رونی، اندی (1392) شگفتی‌های زبان بدن، ترجمه ابوالفضل امیر دیوانی، هفته نامه موفقیت، ش 238، صص 31-10.
• ریچموند، ویرجینیا پی و مک کروسکی، جیمزسی (1388) رفتار غیرکلامی در روابط میان فردی، ترجمه فاطمه-سادات موسوی و ژیلا عبدالله پور، تهران: دانژه.
• سامووار، لاریا و دیگران (1379) ارتباط بین فرهنگ ها، ترجمه غلامرضا کیانی و اکبر میرحسنی، تهران: باز. شکویی، حسین (1375) اندیشه های نو در فلسفه جغرافیا، تهران: گیتاشناسی.
• فرخزاد، پوران (1386)؛ مجموعه شعرهای فروغ فرخزاد، تهران: نیکا.
• فرهنگی، علی اکبر (1373) ارتباطات انسانی، تهران: مؤسسه تهران.
• کریمی، عبدالعظیم (1380) الگوهای نمادین و غیرکلامی در تعلیم و تربیت نامرئی، تهران: منادی تربیت.
• کونکه، الیزابت (1392) زبان بدن به زبان آدمیزاد، ترجمه زهرا نعمتی، تهران: هیرمند.
• لوئیس، دیوید (1389) زبان بدن راز موفقیت، ترجمه جالینوس کرمی، مشهد: مهر جالینوس.
• لیتل جان، استفین (1384) نظریه های ارتباط، ترجمه سید مرتضی نوربخش و سید اکبر میرحسینی، تهران: جنگل.
• ولک، رنه و وارن، آستن (1373) نظریه ادبیات، ترجمه ضیاء موحد و پوران مهاجر، تهران: علمی فرهنگی.
• وود، جولیا (1384) ارتباطات میان فردی، روان شناسی تعامل اجتماعی، ترجمه مهرداد فیروزبخت، تهران: مهتاب.
• Yoon, kim (2016). A study on the impact of consultants nonverbal communication on customer statisfaction trust and long – term relationship orientation of the client firm. Indian journal of science technology.
• بارسلطان، سیده الهام (1383) زبان بدن زبان مشترک ملت هاست، نشریه روان شناسی جامعه، شماره 15 و 16
• بهنام، مینا و دیگران (1393) گفتار بی صدا تأملی بر زبان بدن در غزلیات شمس، نشریه فنون ادبی، شماره 2،صص 48-33.
• بیدارمغز، علی‌محمد (1392)؛ ارتباطات غیرکلامی، تهران: انتشارات کارگزار روابط عمومی.
• رضایی، ایرج (1389) بررسی سبک شخصی فردوسی در شخصیت‌پردازی از طریق توصیفات اندامی، نشریه سبک شناسی نظم و نثر فارسی، ش 9، پاییز، صص 120-111.
• شهرکی، فروزان و دیگران (1400) بررسی مناسبات دال و مدلول در ارتباطات غیرکلامی رمان ایام معه، نشریه نقد ادب معاصر عرب، سال11، شماره22.
• علمایی، نسیبه (1390) بررسی ارتباط غیرکلامی در قرآن و آموزه های روان شناسی، نشریه بینات، سال 18، شماره 3، صص190-170.
• فلاحی، کیومرث (1379) ارتباط انسانی شیوه های کلامی و غیرکلامی در سازمان و روابط عمومی، نشریه تعاون، شماره 114، صص 59-56.
• گلرخ، شمین (1391) مکان و هویت شخصی، نقش محیط کالبدی در شکل گیری حس خود، نشریه شهر و معماری بومی، شماره 3، صص 108-97.
• یزدانی، سعید و چراغی، هاله (1400) بررسی اشعار فروغ فرخزاد از منظر نظریه های «نگاه خیره» و «مرحله آینه لاکان، نشریه تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره13، شماره47، صص 133-156